Internet uygulamalarının artması ve her konuda hızla yaygınlaşması sonucunda, özellikle çok sayıda kullanıcının bir iletişim ağı içinde yeraldığı şirketlerde, tek bir internet bağlantısı üzerinden çok sayıda kullanıcı internete erişme ihtiyacını duymaktadırlar.

Kişisel bilgisayarlarda kullanılan Web Tarayıcılar internet erişimlerinde erişilen web sayfalarını disk üzerine kayıt ederler. Bu şekilde, aynı web sayfalarına ikinci kere erişildiğinde sayfanın tamamı veya bir kısmı daha önce kayıt edilmiş disk üzerindeki bilgiler okunarak ekrana getirilir. Eğer bu sayfalarda bir öncekine göre değişiklikler olmuş ise, onlar internet üzerinden okunur ve ekrana getirilirken, aynı zamanda disk üzerine de kayıt edilerek, bir önceki kayıtlar güncellenir.

Birden fazla bilgisayar kullanıcısının yoğun olarak internete eriştiği şirket, okul v.b. yerlerde her bir bilgisayardaki web tarayıcısı o kullanıcının daha önce eriştiği sayfaları belki diskinden okuyarak performans anlamında bir avantaj getirecek olsa da, çok sayıda kullanıcının olduğu böyle ortamlarda aynı sayfalara erişen kullanıcıların bilgisayarlarında tutulan kayıtlı web sayfalarının kullanıcıların birbirine faydası olamayacaktır. Aynı sitelerde dolaşan, aynı sayfalara erişen değişik insanların olduğu bu gibi ortamlarda birinin eriştiği sayfa daha sonra bir başka kişi tarafından ulaşılmaya erişildiği bir bilgisayarın diskinden okunabilseydi ciddi performans artışı olacaktı. Çünkü, bugün şirket, okul v.b. gibi yerlerde bina içinde kullanılan yerel iletişim ağlarında hat performansı minimum (eski donanımlara sahip bilgisayarlarda) 10 MegaBit/saniye, ortalama ve çoğunlukla 100 MegaBit/saniye civarında iken ADSL, DSL, FrameRelay veya Kiralık Hat (Leased-Line) v.b. gibi isimlerle anılan internet bağlantılarında hızlar oldukça düşüktür ve 512 KiloBit/saniye, 1 MegaBit/saniye ve 2 MegaBit/saniye gibi seviyelerdedir. Doğal olarak, internet iletişim hızının yerel ağ hızlarına göre oldukça düşük olduğu ortamlarda kullanılan web sayfalarının bir sonraki kullanımlar için disk ortamına kayıt edileceği ve bunun birçok bilgisayar kullanıcısı tarafından ortaklaşa paylaşılacağı ortamlara ihtiyaç vardır.

Proxy Server adını verdiğimiz bilgisayarlarda erişilen web sayfaları disk üzerine kayıt edilir. Bir başkası veya aynı kullanıcı bir kere daha aynı web sayfasına erişmek istediğinde bu kontrol edilir ve bu sefer internet üzerinden değil, disk üzerinden bu bilgi okunarak kullanıcıya iletilir. Bu şekilde, örneğin 2 MegaBit/saniye hızında internet bağlantısı olan bir şirkette, proxy server üzerine daha önce kaydedilmiş web sayfaları 100 MegaBit/saniye hızındaki bir hat üzerinden talep eden kullanıcıya iletilir. Elbette, çok sayıda kullanıcının aynı internet bağlantısını paylaştığı ortamlarda bu gibi bir "proxy server" uygulaması web sayfalarına erişimde çok ciddi bir performans artışı sağladığı gibi, internet bağlantısının daha verimli olarak kullanılmasını da sağlar. Yani, aynı sayfalara erişen birden fazla kullanıcı için internet hattı daha yoğun kullanılacak iken, proxy server uygulaması ile sadece tek bir kullanıcı için kullanılarak bağlantının daha optimum kullanılması sağlanır.

Proxy server uygulamalarında kullanıcılar web tarayıcılarında proxy server ile ilgili tanımları yaparak, internet üzerindeki dolaşmalarında site web sayfaları ile ilgili taleplerini hep proxy server'a gönderirler. Proxy server bu kullanıcıların web sayfaları ile ilgili isteklerini alarak, internet üzerinden okur, diskine kaydeder ve kullanıcıya yollar. İkinci kere yine aynı sayfa proxy server'dan istendiğinde ilkönce proxy server diskine bakarak bu sayfanın burada kayıtlı olduğunu görür ve internete çıkmadan bu sayfaları diskinden okuyarak kullanıcıya iletir. Bu şekilde proxy server'ın diskinden (cache) okunan bilgilerin gönderildiği bilgisayar kullanıcıları çok ciddi bir performans artışı ile karşılaşırlar.

Yani, proxy server kullanılan ortamlarda kullanıcılar web sayfaları ile ilgili tüm taleplerini proxy server'a iletmektedirler ve internete ulaşmamaktadırlar. Proxy server bu kullanıcılar adına ilgili web sayfalarına erişmekte ve bu bilgiyi alıp, kayıt edip, talep eden kullanıcıya göndermektedir.

Proxy server kullanımı özellikle çok sayıda kullanıcın bulunduğu ortamlarda ciddi performans avantajı sağlamaktadır. Ve elbette bu şekilde internet bağlantısı da çok daha verimli kullanılmaktadır. 

Bugün internet üzerinde de hizmet veren Anonim Proxy server'lar yer almaktadır. Ancak, kendi adıma, bu proxy server'ların daha hızlı bağlantı sağlamak için kullanılmasının hiç mantıklı olmadığını söyleyebilirim. Çünkü proxy server ile aranızdaki bağlantı hızının sizin internet bağlantısı hızınızdır. Yani, proxy server'a yine internet hattınızı kullanarak bağlanıyorsunuz. Internet üzerindeki bir web sitesine direkt erişmek ile proxy server üzerinden erişmek arasında herhangi bir fark olmayacaktır, çünkü her ikisininde hat hızı aynıdır. Halbuki, daha önceki örneğimizde anlattığımız gibi, internet bağlantısı 2 Mbps olan bir ortamda kullanıcıların şirket içindeki proxy server'a bağlantı (LAN) hızları 100Mbps şeklindedir. Yani, burda internete direkt eriştiğinizde hızınız 2Mbps iken proxy server üzerinde daha önce kayıtlı bir internet sitesine erişirken hızınız 100 Mbps olacaktır. Yani, 50 kat daha hızlı. Ve bundan bir sürü insan faydalanacak.

Bu nedenle, evlerden internete erişen bilgisayarlarda proxy server kullanımı performans arttırmak anlamında mantıklı değildir. Tam tersine proxy server ile aranızdaki bağlantının yoğunluğu veya uzaklığı nedeniyle, tam tersine çok daha kötü bir performans ile karşılaşmanız, büyük bir oranda mümkün olacaktır.

Ancak, proxy server'ları kullanan bilgisayarlar sürekli internete eriştikleri sitelerde proxy server'ları aracı kullandıkları için, bu internet sitelerinden bilgi isteyen bilgisayarlar hep proxy server'lar olmaktadır. Bu yapısından ötürü, bazı alanlarda proxy server'lar güvenlik veya kimliklerin saklanması nedeniyle de kullanılmaktadır. Çünkü, proxy server'ı kullanarak herhangi bir internet sitesine erişen kullanıcının bu erişimleri hep (bazı istisnaları vardır) proxy server tarafından yapılmış gibi görülecektir. Çünkü, proxy server erişilen site ile kullanıcı arasına girmekte ve kullanıcı isteğini proxy server'dan almakta, proxy server'da internet sitesinden istemektedir.

Ancak, yaygın olarak birçok insan proxy server kullandığında kimliklerinin saklı kalacağını düşünmektedirler. Aslında durum hiç de sanıldığı gibi değildir. 

Proxy server'lar değişik sınıflara ayrılmaktadırlar. Bunlar;

- Transparent (saydam) proxy server'lar,

- Anonymous (anonim) proxy server'lar,

- High Anonymity veya Elite proxy server'lar.

Bu üç farklı tipteki proxy server arasındaki fark, kimlik bildirimi ile ilgilidir İnternet üzerindeki bir siteye bir talep iletildiğinde ve bir iletişim kurulmaya çalışıldığında iletişim kurulan yer ile iletişimi kuran arasında kimlik bilgilerinin iletildiği bir başlık gönderilir. Bir nevi bilgi etiketi ve başlık gibi yorumlayabileceğimiz bu kayıtlarda bilgiyi talep eden ile ilgili çeşitli bilgiler karşı tarafa iletilir. Bunlar içinde, internet adresi (IP adresi), kullanılan web tarayıcı v.b. gibi bilgiler yeralır.

Transparent (saydam) proxy server'lar kullanıcı ile internet sitesi arasında olmakla ile birlikte kullanıcın talebini kendi talebi gibi değil, kullanıcının talebi gibi ilgili siteye iletir. Yani, internet kullanıcısının karşısındaki kişi bu kullanıcının bir proxy server kullandığını algılayamaz. Proxy server internet kullanıcısının kimliğini aynı şekilde karşı tarafa iletir. Bu tip bir uygulama genellikle, güvenlik nedeni ile erişen kişinin bilgisayar ve internet adresine bağlı kısıtlamaların olduğu uygulamalarda kullanılır. Çünkü, güvenliğin yüksek olduğu bazı sitelerde bu sitelere belli internet adresine (IP adresi) sahip bilgisayarların erişmesine izin verilmiştir. Arada proxy server kullanılması durumunda da erişmeye çalışan proxy server adresi farklı olacağından bu tip siteler erişimi engelleyecektir. Bunun gibi durumlarda, özellikle internet kullanıcısnın internet adresinin erişilmeye çalışılan bilgisayara veya sisteme iletilmesi gerekir. Ve eğer illaki bir proxy server kullanılacak ise, bununda transparent (saydam) proxy server olması gerekir. Yani, karşı tarafa iletilen kimlik bilgilerinde proxy kendini gizler, kullanıcının bilgilerini iletir, sanki bu bağlantıyı kendi değil, internet kullanıcısı yapmış gibi...

Anonymous (anonim) proxy server'lar internet ve yerel ağlarda ağırlıklı (%90) olarak kullanılan proxy server'lardır. Bu proxy server'larda internet kullanıcısı proxy server arkasında kalır ve erişilen siteye bilgiyi alan proxy server gibi gözükür. Yani, kimlik bilgilerinde bağlantıyı kuranın kendisi olduğu gözükür, ANCAK bu kimlik bilgileri içinde kendisinin bir proxy server olduğu belirtilir ve internet kullanıcısnın bilgileri de yeralır. İlk başta karşı taraf kendisi ile bağlantı kuranı proxy server zannetse de, biraz daha detaylı bir inceleme ile bu proxy server arkasındaki kişinin bilgilerini görebilir.

Hem transparent hemde anonymous proxy server'lar, proxy server arkasındaki kullanıcının tüm bilgilerini karşı tarafa iletmektedirler. Transparent proxy server'da özellikle proxy server kendini gizlemektedir. 

High-Anonymity veya Elite proxy server'larda ise, durum gizlilik anlamında bu diğer iki proxy server'dan farklıdır. Bu tip proxy server'larda proxy server arkasındaki kişinin "sadece" internet adresi kesinlikle karşı tarafa iletilmez. Ancak. hangi web tarayıcıyı kullandığı gibi diğer bilgiler iletilir. Elite proxy server'lar proxy server kullanıcısının internet adresinin saklanması amacı ile düşünülmüş olsa da, daha sonraları bu tip server'lar kötü amaçlar ile kullanılmaya başlanıldığından bu konuda internette herkesin kullanıma açık elite server'lara bazı kısıtlamalar ve kurallar getirilmiştir. Bu tip server'ların sayısı çok az olmak ile birlikte, birçok gelişmiş ülkede bu tip server'ların kurulması özel izine bağlı olup, kayıtların en az 5 sene saklanılması gibi bir kural getirilmiştir. Yani, bu tip elite proxy server'ları kullanan kişilerin bilgileri 5 sene boyunca bu server'larda saklanmakta, ve bu tip server'ları kullanarak ahlaki değerleri veya yasaları istismar edenlerin internet adreslerine ulaşılabilmektedir.

Sonuçta, belirtmek isterim ki, proxy server'lar yerel bir iletişim ağında (Local Area Network) internet erişiminde çok ciddi bir performans artışı sağlarken, internet kullanıcısına hiçbir şekilde tam anlamıyla bir gizlilik sağlayamamaktadırlar. Bu nedenle, proxy server arkasında iken, kendinizin tamamen gizleneceğinizi, bilgilerinize elite proxy server dahi kullansanız erişilemeyeceğini düşünmeyiniz.

Ayrıca, internet üzerindeki bir proxy server ile aranizdaki iletişim çok çok iyi değil ise, internet üzerindeki anonim proxy server'ların kullanılması önerilmez. Zaten, internete bağlanan tek bir kişinin proxy server kullanmaya ihtiyacı yoktur, bunun aynısını zaten web tarayıcınızın "cache" özelliği sağlamaktadır. Ancak çok sayıda bilgisayarın olduğu ortamlarda, ve internetteki değil ama o bina veya oda içindeki (yani LAN içindeki), proxy server kullanımının çok ciddi avantajları olacaktır.

Internet üzerinde herkesin kullanımına açık proxy server'ların listesini aşağıdaki linkten görebilirsiniz;

http://www.free-proxy-servers.com/free_proxies.php